موشتولوق وئردي شحر يئللري دور ياز گلير
آچ کؤنـول شعـر و غزهل دفتـريني ياز گلير
آناديليميز: ايستي ـ ايستي سئوينج و يام ياشيل گولوش پايالايان نوروز بايرامي بير الينده قارچيچهيي، بير الينده نوروز گولو، گؤزهل، گؤيچک اؤلکهميزه قوناق گلير.
بيلديينيز کيمي اودلار يوردو آنا وطهنيميزين باشاـ باشيندا، اولدوقجا قوناغي عزيز سانيب، حؤرمت ائدر، سايقي گؤسترهرلر، بو گؤزهل گله¬نک و عنعنهلرله اورهکلري اوخشايان نوروز بايرامي ائراميزدان اؤنجه، ان قديم و کؤهنه چاغلاردان بري اينسانلارين وريندن اودوقلانميش و قوتلانميشدير ائلهجه اسلام دينينين گؤرکملي ائلچيسي محمد»ص« حضرتلري ايسه همين بايراما قول قويموش و بوگونده مؤمون مسلمانلارا گؤزهل و اينسانسل بويوروقلار اوجوملهدن، دوشمانچيليق، کين، کدورته سون قويماق، صلح و صفا و باريشيق، اينسان سئوهرليک، خستهلري يولوخماق، اقربالارا، يوخسوللارا، کيمسهسيزلره صله وئرمک، پاخيلليقلاردان، گؤزودارليليقدان، قيسقانجيليقدان، ياراماز ايشلردن اوجقارلانماق، اورهک گوزگوسونو سيليب، پاکلاماق، اولو ياراداندان يئني ايلده ساغلامليق، ياشيل ياشاييش، بول ـ بول نعمتلر ديلهمک و... وئرميشدير.
آرتيرمالييام کي، بو قوناق(نوروز بايرامي يا خود ايل بايرامي)، آديندان بهللي اولدوغو کيمي باشقا قوناقلاردان فرقيليدير، چونکي»بايرام = بهي، باي + رام«، (گونلرين بهيي، بؤيويو، گنجي) چالاريني داشيير.
بو قوناق، سئويملي اؤلکهميزه شئنليک، سئوينج ياياجاقدير، بو قوناق چانتا ـ چانتا، قولتوق ـ قولتوق، قوجاق ـ قوجاق چلنگ و پوتگا ـ پوتگا عطير سَپَرکن، لالهلرين آياغيندا، اَسرهديجي آل ايرهنگده مئي ورهجک، بو قوناق داغلارين آغ کؤينهکلرين سويوندوروب، يام ياشيل دون گئيديرهجهک، بو قوناق زيل قارانليقلار، سازاق، شاختا کؤچون چاتسين، دئيه، اورهکلري ايسينديرن آلتين ساچلي، گونش، ياشيل ياشاييش، اوغورلو، آيدين گلهجکلر گتيرير.
نوروز بايرامي بوسبوتون کوسنلري باريشيديريم دئيه، اولوس آرا، ائللر ايچره صلح و صفا، سئوگي، سئويم، ايستي ايستک، اينام، اومود و... سونور. آيلارلا دؤزومسوزلوکله يولونو بکللهدييميز سئوگيلي قوناق يئني ايل، يئني ياشاييش، ايستي گؤروش، درين دويغولارين ترنّمو ياشيل يازين موشتولوقچوسودور.
پاييز فصيليندن بري گؤم گؤي ياپراقلاري و آل الوان گول چيچکلري اپريميش، بولبوللري سويوق قيشين شاختاسيندان، سازاغيندان باشلاريني قينلارينا چکميش، ائلهجهده، غم نغمهسيني ترنم ائدن باغ، باغچالارين، چيمنلرين، تارلالارين، اورمانلارين، آغاجلارينين آغ آپباغجا فيدانلاشماسي، حاصارسيز هاوانين ايپک تکين يوموشاقليغي، سحر نسيمينين طراوتلي نفسي هابئله يئرين قارا قيش دا بوز کيمي دونموش باغرينين ايسينمهسي، بوز چيچهيينين قارين آلتيندان بويلانماسي و... بوسبوتونلوکده نوروز بايرامي يا خود اوغوز بايرامي و يئني ايلين يولدان گليب، چاتماسيني موشتولوقلايير.
باخ،داغلار آغ آپباغ گئييملريني دهييشديکده، سانکي اونلاردا اينسانلار کيمي آچينين دَريزيسينه يئني گئييم بيچديريب، تيکديرميشلر.
يئري گلميشکن دئمهلييم¬کي، اولو و ويقارلي داغلار نئچه اوزلو اينسانلار ساياغي، گونده يئددي رنگه دوشمهدن، يالنيز ياشيل دونلاريني گئيرکن، فخر ائدهر، باشي اوجا، ياشايارلار. بورادا، اؤلمز شاعير بولود قاراچورلودان، داغلارلا ايلگيلي شعيريندن پارچالار تقديم ائتمهييمي يئرسيز گؤرمورم:
اي باشي دومانلي قوجامان داغلار
سيزلرده نه معنا، نه سير وار مگر؟
گونشدن قوپان ايلك آلتين شعالار
سحر ـ سحر سيزين آلنيزي اؤپر
سيز سؤنن اودلارين منارهسيسيز
سيزلره ياراشير عظمت، ويقار
اوجاليق، علويّت نشانهسيسيز
سيزده تؤيشون آلير اسن روزگار
دئييرلر باغرينيز قايادير، داشدير
يوخ يالنيش فيكيردير، اورهك داش اولماز
سيزينده ايچينيـز آليشيـر، يانيـر
اورهك يانمايينجا، گؤزده، ياش اولماز
سيزي تانيميشام، سيزي آنميشام
بولاغلاردان آخان گؤز ياشينيزدان
نهلر دوشونموشم، نهلر قانميشام
اَييلمك بيلمهين آغ باشينيزدان...
دئمک بوتون يارانميشلار طبيعتدن الهام الاراق؛ ياشيل دويغو، ياشيل دوشونجه، ياشيل باخيش و ياشيل ياشاييشا مالک اولماليديرلار.
گئرچکدنسه اينسان اوغلو قوجاليرسا، اورهکلره سئوينج و دوداغلارا گولوش ساچان بايرام سؤزونو دينلهديکده، کؤرپه چاغلارينين بايرام گونلريني خاطيرلاريير، ائلهجهده، کئچميش گونلري گؤز اؤنونده جانلاناراق، عؤمور کروانينين اؤتدويو يوللاردا مات قالير.
او، خيال کؤهلهنيني سَکديرهرکن، آيلاري، ايللري گئريده قويور، اوشاقليق دؤنگهلرينده ايتيرديي آجيلي، شيرينلي خاطيرهلري، سين ـ سين آرايير. رحمتليک سهند دئميشک:
خياليم سيچراييــر آتين بئلينه
باخيشلاريـم جيلو، گؤزلريم يوين
يورتيرام کئچميشين درينلرينه
چاپاراق، چيخيرام زامان قئيديندن...
دوغما يوردومون هر قاريجيندا مينلرله خاطيرهلر ياتميش، آذربايجان فولکلوروندا بايرام آيي و گونلري ايله ايلگيلي ان چوخ گؤزهل رسملر، عنعنهلر، اويونلار، دئيملر، گؤروملر، متللر، مثللر واردير کي، اونلارين هاميسيني کؤرپه چاغلاريمدا دوغماجا کنديمده گؤرروب، دويموشام، باشقا سؤزله دئسم، اولاري من ياشاميشام.
بيلديينيز کيمي ايلين باشقا آيلارينا تاي، بايرام آيينين ايسه دؤرد چرشنبهسي واردير آنجاق بايرام آيينين چرشنبهلرينين اؤزهل آدلاري و آدلاري ايله ايلگيلي، اويغون رسملري و... واردير.
قورشاق آتماق: بايرام آخشامي اوشقلار، يئني يئتمهلر، گنجلر، خصوصي ايله سئودايه توتولانلار، قورشاقلاريني گؤتوروب اورهگينده توتدوغو، سئوديي قيزين ائوينه قورشاق آتماغا گئدير. قاپيني آچيب اؤزونو گؤسترمهدن قورشاغي ائوه آتير. ائو ايئهسي، گوجو چاتديغي قدر قورشاغا بير آز پاي باغلاييب قاپيني آچيب اونو چؤله قويور و قورشاق ساللايان اؤزونو گؤسترمهدن قورشاغيني گؤتوروب گئدير.
دامين اوستونده باجالار اولاردي گؤرهردين قورشاق آتماغا گلن، قورشاغي ايپ ايله ائوه ساللادي. بو ايشه گؤره قورشاق آتماغا چوخ يئرلرده او جومله¬دن بيزيم کندده شال ساللاما و دسمال آتديدا دئييرلر.
آرادا بير قيزي سئون بير اوغلان، قيزي آلماق فيکيري ايله قيز ائوينه قورشاق آتماغا گئديردي. بئلهليکله اوغلان تانينميش شال- دسمال، پاپاق يا باشقا بير پارچا گتيريب قيز ائوينه آتاردي. قيزي اونونلا ائولنديرمهگه کؤنول وئرسَيديلر اونون شاليني ساخلايارديلارآنجاق، قيزي وئرمهگه کؤنول وئرمهسهلر، پاپاغي قايتارار، دسمالين(شالين)، قورشاغين، دويونونو آچمادان بير آز پاي باغلاييب گئري وئررديلر.
ايل تحويلينه ايكي ـ اوچ ساعات قالميشدان قونوم ـ قونشولار بيريسينين ائوينه توپلاناركن، چهل ياسين دئيه، بير بؤيوك قابي سوايله دولدوروب، اورتاليغا قويار، چئورهدهكيلردن كيمسه قرآن مجيدين اوخوماسيني باجارارسا، قرآني آچيب، موباركه ياسين سورهسيني اوخويار، هربير كره ياسيني تاماملاديقجا، »هفت سين« سوفرهسيندن بير ايده گؤتوروب، سويا سالاركن، پوفلهير، آذربايجانليلارا گؤره كمسه چهل ياسين سويوندان بير ايچيم ايچرسه، ايلي باشاـ باش ساغلامليغيني الده ائده بيلر، ائلهجهده، ايل تحويليندن سونرا قيرخ ياسين اوخودوقلاري سودان شفا دير دئيه ايچرلر.
بايرامين ايلك گونو اؤنجه ياسليلارين ائوينه گئديب، فاتحه وئرندن سونرا، گلن گونلرينيز خئيرلي اولسون دئييب، اونلارا توختاقليق وئرهرلر، هابئله كيچيكلر، آغ ساققاللار و آغ بيرچكلرين گؤروشونه گئديب، اونلاردان بايرامليق آلارلار، بايرامدا هئچ بير ائوده كوسولو قالماماليدير، دئمك بو گونده هامي كوسولولر باريشماليديرلار، بايرام گونلرينده آرتيق:
»... كينهني، كوسونو آتيب، اونوتماق
سولارا آل الوان باليق بوراخماق
ايلين تحويلينده دوعا اوخوماق :
»اي كؤنو، كؤنوللري يارادان،
اي گؤرن گؤزلره ايشيقلار ساچان،
گئجهلري، گونوزلري فيرلادان،
اي دونياني حالدان ـ حالا چئويرن.«
ايل دَييشن كيمي قول، بويون اولماق،
ال سيخماق، بايرامين موبارك دئمك،
ائو به ائو دولانماق، گؤروشه گئتمك
بايرامليق آپارماق، شيرينليك يئمك...
بو هامي ماراقلي عنعنهلردن
معنالي رمزلر آختارماق اولار
هر بيري آچيلسا، آراشديريلسا،
بير چوخ آچيلماميش دوگونلر آچار
بو عادتلرين ان گؤزهلي منجه،
اؤلوب، گئدنلري خاطيرلاماقدير
هركس عزيزيني، حؤرمتليسيني
زيارت ائيلهييب، يادا سالماقدير...«
سؤزومه ملا پناه واقفين، بايراملا ايلگيلي شعري ايله سون قويوب، بايرامينيزي قوتلاييرام.
بايرام اولدو، هئچ بيلميرم نئيلهييم
بيزيم ائوده دولو چووال دا يوخدو
دويو ايله ياغ هله چوخدان توكنميش
ات هئچ اله دوشمز، موتال دا يوخدو
آللاها بيزيميشيك ناشوكور بنده
بير سؤز دئسم داها، قويمازلا كنده
خالق باتيب نوغولا، شكره، قنده،
بيزيم ائوده آختا زوغال دا يوخدو
بيزيم بو دونيادا نه ماليميز وار
نه ده ائوده صاحب جاماليميز وار
»واقف« اؤيونمهكي، كاماليميز وار
شوكر اولا آللاها كامالدا يوخدو.